Anadolu Selçukluları döneminde uç bölgelere yerleştirilmiş bir Türkmen boyuna mensup olduğu tahmin edilen Akçakoca ailesinin bir ferdi olan Fazlullah Paşa, Kocaeli’nin fethinde büyük yararlılık gösteren Akçakoca’nın torunu, Hacı İlyas’ın oğludur.

Osmanlı siyasetinde önce kadı, sonra da vezir olarak önemli bir rol oynayan Fazlullah Efendi’nin elçilik görevi ile birkaç kez Bizans’a gönderildiği bilinmektedir. İlk elçilik görevi Çelebi Mehmed’in kardeşi Musa Çelebi ile olan mücadelesinde Rumeli’ye geçmesi gerektiği zaman gerçekleşmiş ve o dönemde Gebze kadısı olan Fazlullah Efendi, İstanbul’a elçi olarak gönderilmiştir. Zira Fazlullah Efendi İstanbul tekfuruna komşu olduğu için tekfurun eskiden beri tanıdığı ve güvendiği bir şahıstır. Nitekim görüşme sonucunda tekfurla anlaşma sağlanmış ve Rumeli’ye geçmek mümkün olmuştur. II. Murad zamanında ise yine Gebze kadısı iken İstanbul tekfuruna elçi olarak gönderilen Fazlullah Efendi, iki devlet arasında barış yapılmasına aracı olmuştur. Alim olarak da bilinen Fazlullah Efendi Gebze kadılığından sonra II. Murad’ın hekimi olmuş, bu görevde iken bazı hususlardaki iyi görüş ve tedbirleri dolayısıyla padişahın yakınlığını ve teveccühünü kazanmıştır. Nitekim Mehmed Paşa’nın ölümü üzerine 1436 yılında vezir olarak tayin edilmiştir. Bir yıl görevde kaldıktan sonra azledilen paşa 1439’da tekrar vezirliğe getirilmiştir. Ancak Fazlullah Paşa zaman zaman hazinede yaşanan para sıkıntısı üzerine padişahların halktan zorla mal toplamasının caiz olduğu konusunda II. Murad’a yapmış olduğu bir teklif sonrasında padişahın gazabına uğramış ve 1442’de azledilmiştir. Fazlullah Paşa’nın bu tarihten vefatına kadar geçen zaman zarfında faaliyetleri hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Onun II. Mehmed’in saltanatının başlarında vefat etmiş olduğu tahmin edilmektedir. Bazı kaynaklar türbesinin Edirne’de bulunduğunu belirtmesine rağmen paşanın vakfıyla ilgili bir arşiv kaydında Gebze’de medfun olduğu açıkça ifade edildiği gibi yine bazı kayıtlarda yer alan türbe ve türbedar kelimeleri de Edirne tezini çürütmektedir.

Günümüzde Kadı Feyzullah Bey Türbesi adıyla anılan türbe Gebze’nin güneydoğusundaki E-5 Karayolu’nun hemen kenarında yer alıp kabristan görünümündedir. Türbenin Fazlullah Paşa’nın ölümünden sonra oğulları veya torunları hatta büyük torunu Kutbeddin Çelebi tarafından yaptırıldığı zannedilmektedir.

Çok sayıda niteliksiz gömütün (mezar) bulunduğu gömütlük koruma duvarı ile çevrilidir. Gömütlük içinde ağaçlar vardır.

İstanbul II nolu Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 12.03.1991 tarih ve 2637 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.

Kaynak:

[1] Erdoğan Kaçan, M. ve Ferlibaş Bayrak, M. (2015, Nisan). Akçakoca Ailesinden Hayırsever Bir Devlet Adamı: Fazlullah/Efdal Paşa ve Gebze’deki Hayratı. Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumunda sunulan bildiri, Erişim adresi: http://www.kocaelitarihisempozyumu.com/akcakoca.html

[2]https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/kocaeli/kulturenvanteri/kadi-feyzullah-turbesi