Demir yolu yönündeki ana bina ortadaki iki katlı yanlarda tek katlıdır. 2 katlı binanın kat silmesi belirgindir. Arka tarafta ana binaya bitişik sonradan yapılmış. Kargir ekler mevcuttur. Aynı dönem istasyon yapılarında olduğu gibi kapı ve pencereler taş silme ve kilit taşları belirgindir. Pencereler iki kanatlı ve vasistaslıdır. Çatılar, marsilya kiremit ile örtülü beşik çatıdır. Su deposu olarak kullanılan kargir yapı da iki katlı olup, birinci katı ahşap kaplamadır.

Hereke Tren İstasyonu, bulunduğu konum ve bir sanayi kentinde yer alması nedeniyle uzun yıllar İstanbul-Adapazarı hattının önemli bir ara durağı olmasının yanı sıra aynı zamanda Doğu Ekspresi’nin de ana duraklarından birisidir. Hereke 19. yüzyılın başına kadar İstanbul-İzmit yolunda bulunan herhangi bir yerleşim yeri iken; 1843 yılında Hereke Fabrikası’nın kurulması, 1898’de ise Wilhelm Köşkü’nün inşası ile önem kazanan Hereke’de ilk olarak iskeleden fabrikaya kömür taşımak üzere bir dekovil hattı döşenmiştir. Anadolu demiryoluna ait istasyonların sınıflandırılmasının gösterildiği 1890 tarihli özgün çizimde de Tavşancıl ve Hereke istasyon binalarının adı geçmemekte ise de bu istasyonların söz konusu çizimin yapıldığı tarihten çok önce inşa edildikleri bilinmektedir.

Sultan Abdülmecid zamanında 1855 yılında ülkede telgraf ve demiryolu hatları yapılmaya başlanmış ve ilk raylı hat 1872’de İstanbul-Pendik arasında döşendikten sonra 1873’ te İzmit’e kadar olan raylı hat döşenmiş; böylelikle Hereke’den demiryolu hattı geçmiştir. Hereke tren istasyonuda gar binası ve müştemilatlarından oluşan küçük bir kompleks şeklindedir. 31 III-C pafta ve 133 no’lu Ada üzerinde yer alan İstasyon kompleksinin tüm binaları birbirine çok yakın mesafede aynı hat üzerinde konumlanmıştır. İki katlı lojman binası ise Cumhuriyet döneminde yapılmıştır. Gar binasının yolcu salonunun olduğu bölüm İzmit tren istasyonunda olduğu gibi iki katlı olup üst katı lojman olarak kullanılmaktadır. İki yanında tek katlı bölümler mevcuttur. Bu tek katlı bölümlerden birisi yolcuların bagajlarını bırakabilecekleri alan olarak hizmet vermekteydi. İstasyon binasının tuğlaları üzerinde ise 1873 tarihi yer almaktadır. Yolcu salonu bölümünün pencere ve kapı lentoları düz olup; kilit taşları pencere ve kapı üzerlerinde vurgulanmıştır. Yanlardaki tek katlı bölümlerin pencereleri ise basık kemerlidir. Çatıları Marsilya kiremitli beşik çatı olup; tüm yapılar kâgir yapı sistemi ile inşa edilmiştir. Binanın yer ile birleştiği noktadan başlayarak çatıya kadar uzanan ve yapıyı bir çerçeve gibi saran düşey ve yatay beyaz söveler dikkati çekmektedir.

Bu beyaz çizgi iki katlı kısımda katları birbirinden ayıran belirgin bir silmeye dönüşmektedir. Günümüzde TCDD’ye ait yapıya sonradan ilave edilmiş kâgir yapılar mevcuttur. Su deposu olarak kullanılan kâgir yapı da iki katlı olup birinci katı ahşap kaplamadır. Alman İmparatoru II. Wilhelm demiryolu ile geldiği Hereke’de bu istasyon binasında inerek kendisi için inşa edilen köşke gitmiştir. Daha sonraları Mustafa Kemal Atatürk’ün de Hereke ziyaretlerini demiryolu üzerinden yaptığını ve bu istasyonu kullandığını bilmekteyiz. 1948’de Ürdün Kralı Tallal Bin Abdullah da Hereke’yi demiryolu üzerinden ziyaret etmiştir.

İstanbul II nolu Kültür ve Tabiat Varlıkları Bölge Kurulu’nun 26.10.2000 tarih ve 5842 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.

Kaynak:

[1]https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/kocaeli/kulturenvanteri/hereke-stasyon-binasi

[2]  Demirarslan, D. (2015). Batılılaşma/Modernleşme Dönemi Demiryolu Politikası ve İstasyon Binası Mimarisi: İzmit ve Hereke Tren İstasyonları. Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumunda sunulan bildiri, Erişim adresi: http://www.kocaelitarihisempozyumu.com/bildiriler/100.pdf