Dilovası ilçesi Tavşancıl Mahallesinde yer alan cami’nin adı halk arasında Tavşancıl Çarşı Cami olarak bilinmesine rağmen gerçek adı Seyyid Hacı Veliyüddin Ağa Cami’dir. II.Mahmut döneminde 1817‘de dikdörtgen plânlı olarak inşa edilmiştir. Bölgesinin ve II. Mahmut döneminin genel karakterini yansıtması açısından önemli bir tarihi eserdir.

Dikdörtgen planlı ve kargir şekilde inşa edilen camide yöresel malzeme kullanılmış, tek şerefeli minaresi bulunan caminin üzeri kırma çatıyla örtülmüş olup 132 metrekarelik kullanım alanına sahiptir. Ahşap oturtma çatılı, minaresi çatıdan çıkma taş oluşumlu bir yapıdır. Cami iki odacıklı bodrum kat, zemin kat ve kadınlar mahfilini oluşturan asma kattan meydana gelmektedir. Bodrum kat; kazan dairesi, malzeme odası ve arşiv olarak kullanılmaktadır. 

17 Ağustos 1999 Marmara Depreminde tarihi cami hasar görmüş ve kullanılamaz hale gelmiştir. Bu haliyle ibadete de kapalı olan caminin yeniden ibadete açılabilmesi için restorasyonu yapılmıştır. Bu, aynı zamanda inşa edildiğinden beri (196 yıldır) camide yapılan ilk restorasyon çalışmasıdır.

Caminin giriş kapısının üzerinde yer alan kitabesinde:

Sahibül hayrat vel hasenat

Ve râgibül cenneti vedderecat

Kapan-ı dakik tüccarlarından

Esseyid el-hâc Veliyyiddin Ağa’nın

Müceddeden bina ve ihya eylediği

Mescidi şeriftir Hicri 1233 (Miladi 1817)

Caminin bahçesindeki çeşmenin kitabesinde: (Sultan III. Mustafa Paşa zamanında halkın ortak katkılarıyla  yaptırılmıştır.)

Yemlîha   Mekselîna Mislîna

Mernûş Debernûş Şâzenûş

Kefeştatayyûş Kıtmîr

Eğer mü’min içerse bu âbı

Nasîb ola ânâ Kevser şarâbı

Sahibül hayrat ahâlî-i vilayet

Hicri 1180 Miladi 1766

Kitabenin ortasında:

Bu taşı yaptıran Kara Ali Paşa 

Kaynak:

[1] http://www.dilovasi.gov.tr/tavsancil-eski-tarihi-evler

[2] https://kocaeli.bel.tr/tr/main/birimler/hafriyat-denetim-sube-mudurlugu/43/19097